امروزه، پرداخت الکترونیکی در زندگی افراد دارای اهمیت زیادی می باشد. زیرا در موقعیت های مختلف مانند فروشگاه، خرید اینترنتی، پرداخت موبایلی فرایند پرداخت وجه را سهولت بخشیده
است. اگر به عنوان صاحب کسب و کار و یا پرداخت کننده، از خدمات پرداخت الکترونیک
استفاده می کنید. قطعاً برخی از اصطلاحات و واژگان مرتبط با این سیستم را شنیده‌اید.
در این مقاله، اصطلاحات و مسائل کلیدی مورد استفاده در سیستم پرداخت الکترونیکی و
پرداخت یاری را بررسی خواهیم کرد.

شاپرک

شبکه الکترونیکی پرداخت کارت «شاپرک»، شبکه‌ای است. که به منظور ساماندهی نظام پرداخت در کشور به خصوص پایانه های فروش الکترونیکی در نظام پرداخت ایجاد شده و کلیه تراکنشهای حاصل از «ابزارهای پذیرش» توسط این شبکه نظارت و کنترل میشود و به طور کلی نظارت بر عملکرد فنی و اجرایی و انجام عملیات تسویه را برعهده دارد.

ابزار پذیرش

عبارت است از سخت‌افزار و نرم‌افزاری که امکان تراکنش را برای دارنده کارت فراهم می‌سازد. ابزار پذیرش به دو دسته ی فعال سیستمی و غیرفعال سیستمی تقسیم می شود.

ابزار پذیرش فعال سیستمی

ابزار پذیرشی است که وضعیت آن در سوئیچ شاپرک فعال تعریف شده است.

ابزار پذیرش غیرفعال سیستمی

ابزار پذیرشی است که وضعیت آن در سوئیچ شاپرک غیرفعال تعریف شده باشد.

انواع ابزارهای پذیرش

انواع ابزارهای موجود در شبکه ی الکترونیکی پرداخت کارت شامل دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی، ابزار پرداخت اینترنتی، ابزار پرداخت موبایلی، و کیوسک پرداخت است.

کارتخوان فروشگاهی

ابزاری است سیار و یا غیر سیار که با پذيرش کارت بانکي مي تواند امکاني را فراهم کند تا وجه به صورت الکترونيکي از حساب دارنده کارت به حساب پذیرنده منتقل شود.
برای کارتخوان‌های فروشگاهی ویژگی های زیر را می توان در نظر گرفت.

کارتخوان پر تراکنش

کارتخوانی است که در یک بازه زمانی یک ماهه 60 یا بیش از 60 تراکنش داشته باشد و یا مجموع مبالغ تراکنش های آن در یک ماه حداقل 20 میلیون ریال باشد.

کارتخوان کم تراکنش:

کارتخوانی است که در یک بازه زمانی یک ماهه، یک یا بیش از 1 و کمتر از 60 تراکنش داشته باشد و مجموع مبالغ تراکنش های آن در یک ماه کمتر از 20 میلیون ریال باشد.

کارتخوان دارای تراکنش

کارتخوانی است که در بازه ی زمانی یک ماه حداقل یک تراکنش داشته باشد.

کارتخوان فاقد تراکنش

کارتخوانی است که در طول یک ماه، هیچ گونه تراکنشی از آن به سوئیچ شاپرک ارسال نشده باشد.

درگاه پرداخت اینترنتی

درگاهی است که امكان انجام هرگونه عمليات پرداخت را بدون حضور کارت و از طريق اينترنت، فراهم مي نمايد.

درگاه پرداخت موبایلی

درگاهی است که امكان انجام هرگونه عمليات پرداخت را بدون حضور کارت و از طريق تلفن همراه، فراهم مي آورد.

کیوسک پرداخت

ابزاری است که امکان دریافت خدمات موجود در صنعت پرداخت الکترونیک را بدون نیاز به نظارت پذیرنده و یا نماینده وی فراهم می‌آورد.

پذیرنده

شخص حقیقی یا حقوقی است که با پذیرش ابزار پرداخت و با استفاده از ابزار پذیرش نسبت به دریافت وجوه ناشی از فروش کالا و یا خدمات، اقدام می‌نماید.
پذیرنده به دو دسته ی فعال سیستمی و غیرفعال سیستمی تقسیم می شود:

پذیرنده فعال سیستمی

پذیرنده‌ای است که وضعیت آن در سوئیچ شاپرک فعال تعریف شده است.

پذیرنده غیرفعال سیستمی:

پذیرنده ای است که وضعیت آن در سوئیچ شاپرک غیرفعال تعریف شده است.

همچنین می‌توان پذیرنده را از لحاظ تعداد فروشگاه‌های زیر مجموعه‌ آن، به سه دسته تقسیم کرد

پذیرنده کلاس یک: پذیرنده‌ای است که تنها یک فروشگاه در زیرمجموعه خود داشته باشد.

پذیرنده کلاس دو: پذیرنده‌ای است که بیش از یک و کمتر از ده فروشگاه در زیرمجموعه خود داشته باشد.

پذیرنده کلاس سه: پذیرنده‌ای است که ده یا بیش از ده فروشگاه در زیرمجموعه خود داشته باشد.

شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت(PSP)

شخصیت حقوقی است که در جمهوری اسلامی ایران در قالب شرکت سهامی به ثبت رسیده و بر اساس مجوزی که از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و شاپرک دریافت می‌نماید و بر طبق مقررات ناظر بر شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت، و الزامات و دستورالعمل‌های ابلاغی شاپرک فعالیت می‌نماید.

شرکت های PSP از جمله شرکت های بزرگ در حوزه پولی و مالی کشور محسوب می شوند که واسطه بین بانک ها و مشتریان تجاری بوده و عملا خدمات بانکی را برای عموم مردم پیاده سازی می کنند. شرکت های PSP  که در حال حاضر ۱۲ عدد هستند که نام های بزرگ و کوچکی دارند، ولی همه آنها قادر به ارائه تمامی خدمات مورد نیاز کسب و کارها و مشتریان تجاری هستند.

شرکت پرداخت یار

شخص حقوقی که در چارچوب سند تدوین شده از سوی بانک مرکزی و بر اساس قرارداد منعقد شده با شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت(PSP) و شرکت شاپرک فعالیت می کند.

مزایای پرداخت یاری

1. 1. ساماندهی درگاه‌های پرداخت واسط.
2. 2. جلوگیری از سوء استفاده وبسایت‌های متخلف.
3. 3. نظارت بیشتر شاپرک بر روی درگاه‌های پرداخت واسط.
4. 4. ارائه یک کد پذیرندگی برای هر پذیرنده. (کاربران زیر مجموعه)
5. 5. واریز شدن تنها سود کارمزد پذیرنده‌ها به حساب شرکت پرداخت یار. (مبالغ تراکنش 6. پذیرنده‌ها پس از کسر کارمزد به حساب خودشان واریز می‌شود.)
6. 7. مدیریت بهتر لیست سیاه پذیرندگان

معایب پرداخت یاری

1. کندی روند اجرای پرداخت یاری.

2. ناهماهنگی بین افراد مختلف در شاپرک برای پاسخگویی. (برخی مواقع ممکن است یک ماه برای صحبت با شخص خاص منتظر بمانید و پس از آن متوجه شوید که آن شخص در روند دریافت مجوز شما تاثیر و نقشی ندارد)

3. ناقص بودن پیاده سازی پرداخت یاری. (بخش واریز جداگانه سود پذیرنده ها هنوز پیاده سازی نشده و مدیریت لیست سیاه پذیرنده‌ها هنوز به صورت کامل انجام نشده است)

اقدامات لازم جهت اخذ مجوز پرداخت یاری

1. دریافت و مطالعه مستند «الزامات، ضوابط و فرایند اجرایی فعالیت پرداخت‌یاران و پذیرندگان پشتیبانی شده در نظام پرداخت کشور» از وب سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

2. مراجعه به یکی از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت مورد تأیید شرکت شاپرک و ارائه تقاضای پرداخت‌یاری

دریافت مستندات لازم از شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت

3. ارائه مدارک لازم مطابق با مستند بند 1 به انضمام مدارک مورد درخواست شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت

4. عقد قرارداد با شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت

5. شرکت ارائه دهنده خدمات پرداخت، پس از عقد قرارداد با متقاضی پرداخت‌یاری کلیه مدارک و مستندات ارائه شده را به شرکت شاپرک ارسال می‌کنند. شاپرک پس از بررسی مدارک، متقاضی پرداخت‌یاری را به منظور افتتاح حساب ویژه پرداخت‌یاری به یکی از بانک‌ها یا مؤسسات مالی و اعتباری مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که توسط خود متقاضی پرداخت‌یاری پیشنهاد شده است، معرفی می‌کند.

6. افتتاح حساب ویژه پرداخت‌یاری نزد یکی از بانک‌ها یا مؤسسات مالی و اعتباری مورد تأیید بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

7. عقد توافق نامه میان شرکت شاپرک و متقاضی پرداخت‌یاری

الزامات پرداخت یاری

1. 1. پرداخت یار به هیچ عنوان حق مبادرت به انجام فعالیت‌های بانکی و اعتباری را ندارد.
2. صدور هرگونه ابزار پرداخت، انتشار پول الکترونیک و عملیات ارزی در فعالیت پرداخت یاری ممنوع است.
3. 2. پذیرش هرگونه ابزار پرداخت صادر شده توسط غیر بانک و پردازش و انتقال تراکنش‌های آن‌ها توسط پرداخت یارها ممنوع است.
4. 3. پرداخت یار موظف به رعایت کلیه بخشنامه ها و دستورالعمل های صادره و قبول اصلاحات و تغییرات احتمالی این مقررات که توسط بانک مرکزی اعلام می‌گردد بوده و مکلف است عملیات خود را با دستورالعمل‌های صادر شده تطبیق دهد.
5. 4. پرداخت یار موظف به رعایت قوانین مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم مطابق با قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.
6. 5. پرداخت یار موظف به نگهداری سوابق فعالیت پذیرندگان خود، شامل رسید تراکنش‌های آن‌ها و کلیه قراردادهای فی‌مابین است.
7. 6. پوشش ریسک‌های ناشی از عملکرد پرداخت یار به عنوان یکی از پذیرندگان شبکه پرداخت الکترونیک و نظارت بر عملکرد آن‌ها با شرکت‌های ارائه دهنده خدمات پرداخت طرف قرارداد با آنهاست.
8. 7. پرداخت یار مجاز به تجمیع مبالغ ناشی از تراکنش های پذیرندگان پشتیبانی شده خود در حسابی که در توافقنامه بین پرداخت یار و شاپرک اعلام شده و مورد تایید قرار گرفته است می باشد و استفاده از هرنوع حساب دیگری برای تجمیع مبالغ تراکنشها ممنوع است.
9. 8. مجموع حجم عملیات پرداخت یارهای زیر نظر یک ارائه دهنده خدمات پرداخت در یک روز نباید از دو برابر مجموع حقوق صاحبان سهام باشد.
10. 9. پرداخت یار به منظور تامین نیاز نظارتی ارا‌‌ئه دهنده خدمات پرداخت بر عملکرد وی، باید پاسخگوی ارائه دهنده خدمات پرداخت باشد و همکاری‌های لازم را در جهت بازرسی‌های دوره‌ای با وی به عمل آورد.
11. 10. پرداخت یار موظف به نظارت بر عملکرد پذیرندگان پشتیبانی شده خود است.
12. 11. ارائه خدمات تحت مجوز پرداخت‌ یاری توسط پذیرنده پشتیبانی شده پرداخت یار ممنوع بوده و آن‌ها موظفند نسبت به قطع خدمت ارائه شده به پذیرنده پشتیبانی شده متخلف اقدام کند.

فین تک

فین تک(FinTech) یا فناوری مالی به معنی کاربرد نوآورانه فناوری جهت ارائه خدمات مالی است. که به مردم به عنوان کاربران نهایی خدمات مالی قدرت تصمیم گیری می دهد. فرهنگ‌نامه آکسفورد این اصطلاح را این گونه تعریف می‌کند: «برنامه‌های کامپیوتری و دیگر تکنولوژی‌هایی که برای حمایت یا فعال‌سازی خدمات بانکی و مالی استفاده می‌شوند». به عبارت ساده‌تر این اصطلاح نسبتا جدید به معنای استفاده از تکنولوژی‌ برای کارآمدتر کردن خدمات مالی به کار می‌رود.

فین تک که آن را فینتک نیز می نویسند. شهرت خود را با توسعه فضای استارت‌آپی در دنیا بدست آورد. اما دامنه فعالیت آن گسترده‌تر از شرکت های استارت‌آپی می باشد.

نوآوری در خدمات مالی شامل انواع خدمات مالی از جمله خدمات پرداخت قبوض و انتقال پول، سرمایه‌گذاری، خدمات وام و بیمه می‌شود. همان‌طور که می‌بینید این خدمات به خودی خود خدمات جدیدی نیستند و همواره چنین خدماتی به شیوه‌های گوناگون ارائه می‌شدند. فین‌تک در واقع به‌کار بردن تکنولوژی‌های روز و استفاده زیرساخت‌های دیجیتالی برای جایگزین کردن فرآیندهای جدید و کارآمدتر برای ارائه این دست از خدمات است.

زمینه‌های فعالیت فین‌تک

به طور کلی فین‌تک می‌تواند هم مستقیما با کاربران نهایی در ارتباط باشد و هم می‌تواند به کسب و کارها خدمات ارائه کند. کسب و کارهایی که می‌خواهند هزینه‌های مالی خود را پایین نگه دارند و سرعت عمل خود را افزایش دهند به سراغ فین‌تک می‌روند. همچنین کاربران با بهره‌گیری از خدمات فین‌تک می‌توانند در زمان خود صرفه‌جویی کنند. خدمات فین‌تک بسیار گسترده است و حتی زمانی که شما برای یافتن خانه‌ای با بهترین قیمت در اینترنت سرچ می‌کنید به نوعی از خدمات فین‌تک بهره می برید.

در حال حاضر فین‌تک به طور کلی به 9 بخش تقسیم می شود، این دسته بندی به مرور زمان و با خلق مدل های تجاری جدید گسترش می یابد.

رگ‌تک(RegTech)

از ترکیب دو کلمه قانونگذاری (Regulator)و فناوری (Technology)ساخته شده است و به کاربرد فناوری در مدیریت فرآیندهای قانونگذاری در صنعت مالی اشاره دارد. کارکردهای اصلی RegTech عبارتند از: نظارت، گزارش دهی و تطبیق مقرراتی، که از تعدادی شرکت‌ که از فناوری رایانش ابری استفاده می‌کنند تشکیل شده است تا با کمک به کسب و کارها از قوانین و مقررات مالی به طور موثر و کم هزینه تری پیروی کنند. موسسات مالی و قانون گذاران هردو از regtech برای رسیدگی به فرآیندهای تطبیق پیچیده استفاده می‌کنند.

ولث‌تک(WealthTech)

از ترکیب دو کلمه ثروت (Wealth) و فناوری (Technology) ساخته شده است و به کاربرد فناوری در حوزه سرمایه گذاری و مدیریت دارایی اشاره دارد. به عبارت ساده‌تر، فناوری ثروت(wealthtech) بخشی از فناوری مالی(fintech) است که بر تقویت مدیریت ثروت و سرمایه گذاری متمرکز است به طوری که توانسته صنعت مالی را دگرگون کند و به این کار ادامه خواهد داد. این فناوری شامل نرم افزارهای تخصصی و الگوریتم‌های موجود در رایانه‌ها و تلفن‌های هوشمند است که مدیریت ثروت را ساده می‌کند، اما تعداد زیادی از برنامه‌های دیگر را نیز شامل می‌شود و نسل جدیدی از شرکتهای fintech را معرفی می‌کند که برای ارتقاء مدیریت ثروت شخصی (و حرفه ای) و سرمایه گذاری و دگرگونی صنعت مدیریت دارایی راه حل‌های دیجیتالی ارائه می‌کنند. اینشورتک(insurTech)، از ترکیب دو کلمه Insurance (بیمه) و Technology (فناوری) ساخته شده است و به کاربرد فناوری در صنعت بیمه اشاره دارد. ظهور فناوری‌های جدید می‌تواند صنعت بیمه را متحول کند، هزینه‌های مصرف کنندگان و شرکت‌های بیمه را کاهش ‌دهد، کارایی را بهبود بخشد و رضایت مشتری را افزایش ‌دهد.

پی‌تک(PayTech)

از ترکیب دو کلمه پرداخت(Payment) و فناوری(Technology) ساخته شده است و به کاربرد فناوری در حوزه پرداخت اشاره دارد. تکنولوژی پرداخت آنلاین یک روش مبتنی بر اینترنت برای پردازش تراکنش‌های اقتصادی است. این فن آوری به یک فروشنده اجازه می‌دهد تا پرداخت‌ها را بر روی وب یا دیگر اتصالات اینترنت، مانند اتصالات مستقیم پایگاه‌داده‌های بین فروشگاه‌های خرده‌فروشی و تامین کنندگان آن‌ها داشته باشد. در واقع این یک روش متداول برای حفظ موجودی با سیاست Just-In-Time است. سامانه‌های پرداخت آنلاین تا حد زیادی دسترسی به یک کسب‌وکار و توانایی آن برای فروش را گسترش می‌دهند.

بانک‌تک(BankTech)

از ترکیب دو کلمه بانکداری(Banking) وفناوری(Technology) ساخته شده است و به کاربرد فناوری در حوزه بانکداری اشاره دارد. در واقع اصطلاح “تکنولوژی بانکداری” به استفاده از فن‌آوری‌های اطلاعات و ارتباطات پیشرفته و علوم رایانه به منظور ارائه خدمات بهتر به مشتریان به روشی مطمئن، قابل‌اعتماد و مقرون‌ به صرفه و با حفظ مزیت رقابتی نسبت به سایر بانک‌ها اشاره دارد.

لندتک(LendTech)

از ترکیب دو کلمه قرض دادن، وام دادن(Lend) و فناوری (Technology) ساخته شده است که به کاربرد فناوری در حوزه وام اشاره دارد. لندتک یک روش آنلاین با استفاده از تکنولوژی روز دنیا برای ارائه وام و سایر خدمات بانکی به مشتریان در بستر یک محیط کاملا امن است که بسته به بازار موردنظر می‌تواند B2C و یا B2B باشد. لندتک‌ها در واقع یک پلتفرم وام دیجیتال هستند که در آن مشتریان می‌توانند برای وام آنلاین درخواست دهند و به صورت خودکار پردازش شوند. لندتک بانکداران را قادر می‌سازد تا وام‌های ارزان‌تر و زندگی مقرون به صرفه تری را به مشتریان خود ارائه دهند

مدیریت مالی شخصی(PFM)

مدیریت مالی شخصی(PFM)  برای بسیاری از افراد و صاحبان مشاغل یک مفهوم مهم است. امور مالی شخصی معمولاً چگونگی زندگی یک شخص را تصور می‌کند و تصمیم می‌گیرد که به عنوان کارآفرین یا صاحب مشاغل تصمیم بگیرد. این امور به نحوه مدیریت پول خود، از جمله درآمد، هزینه و پس انداز خود اشاره دارد. ارزیابی مالی شخصی باید به روشی مشابه ارزیابی مالی مشاغل انجام شود. همچنین بسیاری از همان اصول مالی نیز در مقیاس کوچکتر قابل اجرا می باشد.

رمیتنس(Remittance)

یا وجه ارسالی(حواله) عبارت است از انتقال پول بین المللی، که اغلب توسط یک نیروی کار مهاجر به فردی در کشور خود صورت می‌گیرد.

حواله رمیتنس، رسیدی است که از طرف مشتریان برای ارائه دهندگان خدمات و واسطه ها ارسال می شود تا آن ها اطمینان یابند که پرداخت ها صورت گرفته است. حواله های رمیتنس شامل اطلاعاتی مثل شماره حساب، مبالغ، تاریخ ثبت و … هستند..

با وجود اینکه صدور این حواله ها الزامی نیست، اما موجب می شوند تا طرفین از تطابق مبالغ ارسالی و دریافتی اطمینان یابند. این حواله ها برابر با یک رسید پرداخت نقدی است.

پول های جدید، توکن‌ها و ارزهای رمزنگاری شده(Cryptocurrency)

از ترکیب دو کلمه Crypto به معنای رمز نگاری (با ریشه یونانی به معنی مخفی شدن یا پنهان کردن و ارز (currency) ساخته شده است و یکی از انواع ارز دیجیتال است که از تکنولوژی رمزنگاری در طراحی آن استفاده شده است. ارزهای رمزنگاری شده فقط در فضای مجازی وجود دارند و هیچ معادل فیزیکی ندارند. به عبارت‌دیگر وجود آن‌ها بسته به صفر و یک‌هایی است که رایانه آن‌ها را شناسایی کرده و ثبت می‌کند اما می‌توانند مانند سایر ارزها قابلیت مبادله، انجام تراکنش، خرید آنلاین و … داشته باشند.

چرا فین‌تک مهم است؟

در سال‌های اخیر فراگیری و دسترس‌پذیری تکنولوژی‌های جدید رفتار کاربران را تحت تاثیر قرار داده است. امروزه گوشی‌های هوشمند به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی انسان‌ها تبدیل شده‌اند و آن‌ها ترجیح می‌دهند تمام کارهای خود را به کمک گوشی هوشمند و با چند حرکت ساده انجام دهند. به لطف به وجود آمدن چنین شرایطی، شانس موفقیت خدماتی که روی گوشی‌های هوشمند ارائه می‌شوند بسیار زیاد است.

خدمات بانکی با تکیه بر تکنولوژی‌ها می‌تواند بسیار بهره‌ورتر باشد. تصور کنید یک عملیات بانکی را که در صورت مراجعه به شعبه یکی از بانک‌ها دست کم یک ساعت از زمان شما را می‌گیرد، بتوانید به راحتی با گوشی هوشمند خود و در مدت زمانی که انتظار آمدن اتوبوس را می‌کشید انجام دهید. این سرعت بالا در ارائه خدمات نه تنها برای کاربران که برای ارائه دهندگان خدمات نیز بسیار با اهمیت است. صنعت خدمات مالی پتانسیل بسیار زیادی برای بهر‌ه‌گیری از هوش‌مصنوعی و بیگ‌دیتا دارد. شرکت‌های فین‌‌تک از این پتانسیل‌ها بهره می‌برند و با جمع‌آوری اطلاعات حجیم و تحلیل و پردازش آن‌ها بهره‌وری خدمات مالی را افزایش می‌دهند. این شرکت‌ها با خدمات خود سعی می‌کنند تا تجربه کاربر از خدمات مالی را تغییر دهند.

در صورت تمایل می توانید از محصول درگاه بانکی رابسانا که شامل اسکریپت پرداخت یار و درگاه واسط است، استفاده کنید. کارشناسان رابسانا اسکریپت مورد نظر را مطابق با وبسایت شما طراحی و سفارشی سازی می کنند. همچنین شرکت رابسانا سرویس دریافت مجوز پرداخت یاری را به منظور تسهیل و تسریع فرآیند دریافت مجوز راه اندازی کرده‌ که با استفاده از آن در مدت کوتاهی مجوز پرداخت یاری را جهت کسب و کار خود دریافت خواهید کرد.